Meditatie zondag 28 december 2014
Top 2000 dienst
‘Dag der onnozele kinderen’

Evangelielezing: Mattheüs 2:13-17

Ik hoef het niet uitleggen: als er iets is, wat ons verbindt in de dagen tussen oud en nieuw dan is dat wel de top 2000 met zijn liedjes,songs en natuurlijk de verhalen van mensen, die ze met elkaar delen via internet via radio en noem maar op. Het hoort bij deze tijd en het hoort bij de generatie, die opgegroeid is met voortdurend muziek binnen handbereik; ik weet nog hoe ik in de jaren 60 zelf probeerde op de middengolf radio Veronica op te vangen en ik haalde elke donderdag met kloppend hart de nieuwe top 40 op (kijk hier heb ik er een) en zat dan de hele zaterdagmiddag met een oor voor mijn transistor radio; het geld wat ik verdiende met een krantenwijk, besteedde ik aan mijn eerste singeltjes, waarvan we zonet een hebben gezongen. En zo heeft elke generatie, die groot is geworden met muziek popmu-ziek, zijn eigen soundtrack gekregen; wie in de vijftiger jaren geboren is, herkent onmiddellijk de klanken van de bewerking van het tweede deel uit de suite van Bach. No. 3 in D major, BWV 1068. En wie 10 jaar later is geboren, herkent onmiddellijk dit intro

Here comes the sun, here comes the sun,
and I say it’s all right

Little darling, it’s been a long cold lonely winter
Little darling, it feels like years since it’s been here

Chorus: Here comes the sun, here comes the sun
and I say it’s all right

STAIRWAY TO HEAVEN

There’s a lady who’s sure all that glitters is gold
And she’s buying a stairway to heaven.
When she gets there she knows, if the stores are all closed
With a word she can get what she came for.
Ooh, ooh, and she’s buying a stairway to heaven.

WISH YOU WERE HERE

So, so you think you can tell
Heaven from hell
Blue skies from pain
Can you tell a green field
From a cold steel rail?
A smile from a veil?
Do you think you can tell?

HOTEL CALIFORNIA

On a dark desert highway
Cool wind in my hair
Warm smell of colitis
Rising up through the air
Up ahead in the distance
I saw a shimmering light
My head grew heavy,
and my sight grew dim
I had to stop for the night

en die nog weer 10 jaar later is geboren, herkent misschien dit intro (Crowded House) of dit intro op piano

IN NIJE DEI

De nacht is foarby
de sinne is frij omheech te gean
Aanst wurdt it dei
de moarn is te nij om stil te stean
It libben wie wrang
it wachtsjen te lang,
mar ’t nimt in kear
Wes mar net bang
nea wer bang,
it hoecht net mear
Der sil gjin dei begjinne,
dat ik net by dy bin
Gjin oerwurk foar us rinne sunder sin

Jou my dyn han jou my dyn hert
Asto it doarst mei my
Hjir is myn han hjir is myn hert
‘k Jou myn bestean oan dy
Lang wie it kald en tsjuster
aanst komt de dei
Fynt it ljocht syn wei,
yn in nije dei.

Maar niet alleen elke generatie, ik denk ook ieder van ons zal zo een soundtrack hebben van zijn/haar leven, van zijn/haar jeugd; muziek, die hem/haar begeleidde op kruispunten van het leven; hoogtepunten, dieptepunten; eerste date, het eerste verlies, momenten van intense vreugde, momenten van diep verdriet. Zoals generaties voor ons groot zijn geworden met de psalmen, met Johan de Heer rond het harmonium, zo was het altijd de muziek, waarin we dan herkenning zochten, troost vonden.

Vanochtend keek ik naar buiten en de zon was weg
Zette wat muziek op om mijn dag te beginnen
Ik verloor mezelf in een bekend liedje
Ik sloot mijn ogen en gleed weg

I looked out this morning and the sun was gone,
Turned on some music to start my day,
Then lost myself in a familiar song.
I closed my eyes and I slipped away…

It’s more than a feeling (more than a feel-ing)
When i hear that old song they used to play.
And i begin dreaming (more than a feeling)
‘Til I see Marianne walk a-way,

Het is meer dan een gevoel als ik dat oude liedje hoor wat ze speelden; het wekt mijn dromen. Dat staat op nr. 272.
Totdat ik Marianne weg zie lopen.
Ook al kenden we de woorden niet, intuïtief begreep ieder dat de engelenzang van Bridge Over Troubled Water bedoeld is om een arm om je heen te slaan, om je te troosten. En dat Tears In Heaven vanuit het onpeilbare verdriet van verlies van een kind is geschreven en daarom voor veel ouders, die hetzelfde is overkomen, vertolking van hun eigen gevoelens. En ik denk dat om die reden ook
dit lied van Boudewijn de Groot zo hoog genoteerd staat.

Nu hoef je nooit je jas meer aan te trekken
en te hopen dat je licht het doet.
Laat buiten de stormwind nu maar razen in het donker
want binnen is het warm en licht en goed.
Hand in hand naar buiten kijken waar de regen valt.
Ik zie het vuur van hoop en twijfel in je ogen
en ik ken je diepste angst.

Want je kunt niets zeker weten en alles gaat voorbij.
Maar ik geloof, ik geloof, ik geloof,
ik geloof, ik geloof in jou en mij.

En als je ’s morgens opstaat ben ik bij je
en misschien heb ik al thee gezet.
En als de zon schijnt buiten gaan we lopen door de duinen
en als het regent gaan we terug in bed.
Uren langzaam wakker worden, zwevend door de tijd,
ik zie het licht door de gordijnen en ik weet:
het verleden geeft geen zekerheid.

Want je kunt niets zeker weten…

Ik doe de lichten uit en de kamer wordt nu donker,
een straatlantaarn buiten geeft wat licht.
En de dingen in de kamer worden vrienden die gaan slapen,
de stoelen staan te wachten op het ontbijt.
En morgen word ik wakker met de geur van brood en honing,
de glans van het gouden zonlicht in jouw haar.
En de dingen in de kamer, ik zeg ze welterusten,
vanavond gaan we slapen en morgen zien we wel.

Maar de dingen in de kamer zouden levenloze dingen zijn zonder jou.
En je kunt niets zeker weten, want alles gaat voorbij.
Maar ik geloof, ik geloof, ik geloof,
ik geloof, ik geloof in jou en mij.
Ik geloof, ik geloof, ik geloof,
ik geloof, ik geloof in jou en mij.

En je kunt niets zeker weten…

Je kunt niets zeker weten, zingt Boudewijn de Groot, want alles gaat voorbij; maar is dat waar? Louis Couperus schreef ooit een roman met de titel: van oude mensen de dingen die voorbijgaan; of juist niet. Want hoewel de tijd onherroepelijk voortschrijdt, blijft de herinnering van Harold aan de nacht dat zijn vader werd vermoord (“het Ding”), een steeds terugkerende visioen dat niet of maar heel langzaam verdwijnt.
En zo is het ook met de kindermoord in Bethlehem.

Er klonk een stem in Rama,
luid wenend en klagend.
Rachel beweende haar kinderen
en wilde niet worden getroost,
want ze zijn er niet meer.’

Nee, niet alles gaat voorbij. De herinnering aan het kwaad: die blijft. De herinnering aan wat onopgelost is gebleven, onberecht, ongestraft. De moord op Els Borst, het neerschieten van de Mh 17. En ook al zeggen kranten dat het geweld absoluut gezien minder is geworden; dat er over de hele linie minder mensen worden vermoord, gelyncht, verkracht worden, wie door het kwaad is getroffen of zoals Kushner zegt als het kwaad goede mensen treft, die moet eraan geloven. Ik zeg met opzet dubbelzinnig: die moet er aan geloven. Nl. dat het kwaad er is en levens stuk maakt, ruïneert.

Terwijl vandaag op het plein misschien
De lynch-mob, ongemaskerd, met haar ware gezicht
Vast oefent voor het jongste gericht
Zij rapen stenen en slijpen hun messen
En oefenen op hen die al verraden zijn
Losjes vastgemaakt liggen de galleien klaar om te vertrekken,
In de haven wordt op slaven gewacht*
Op de scherven van de ongelijke strijd
Uit de … Kristallnacht

Daar, waar Darwin overal bij gehaald wordt,
Of nu mensen verdreven of gemarteld worden
Daar, waar achter macht geld staat
Waar sterk zijn alles is
Waar ‚je koest houden’ ‚ en ‚in de houding staan’ de norm is
Waar je zelfs het volkslied op een kammetje kunt blazen
Waar mensen gedreven door barbaarse hebzucht …
‚Hosanna’ en ‚kruisig Hem’ roepen..
Zodra zij ergens voordeel zien
…Daar is het dagelijks Kristallnacht

Misschien hebt u het herkend? Op nr. 490; de Keulse band Bap over de Kristalnacht, de 20ste eeuwse variant op de kindermoord te Bethlehem. Hoe zo gaat alle voorbij, Boudewijn?
Het kwaad is een realiteit, waaraan je wel moet geloven. Zelfs de bijbel erkent de realiteit van genocide. En God? Die kijkt handenwringend toe, wat zijn schepselen elkaar aandoen. Tot-dat hij het niet langer kan aanzien en hij zich vastgrijpt aan een laatste strohalm en zich tot een verbannen Egyptische prins richt. Ik stuur jou naar de farao. Want ik heb gehoord hoe de Israëlieten om hulp roepen. En ik heb gezien hoe de Egypte-naren hen onderdrukken. Jij moet mijn volk uit Egypte wegha-len.’

Maar in Bethlehem is er geen God om Herodes tegen te houden. Is er geen Mozes, die zich in Jerusalem waagt. Daarom is deze zondag gewijd aan de onschuldige kinderen van toen, van nu; van alle Hebreeuwse jongetjes tot aan de Mexicaanse studenten; van alle kinderen van Bethlehem tot aan de gekidnapte meisjes door Boko haram en de kinderen in de school in Pakistan. Twee jaar geleden was ik in Noorwegen, tegenover het eiland, waar Anders Breivik . Wat kon ik anders doen, dan wat velen deze zomer in ons land hebben gedaan. Op Schiphol, langs de weg. Een boeket neerleggen voor de onschuldige kinderen, voor de kinderen, die onschuldig zijn, maar die zo of juist wel daarom het kwaad in zijn werkelijke gedaante zien. Dan heeft het kwaad geen excuus meer, geen verontschuldiging, dan toont het zijn ware gezicht.

Sta me toe dat ik mij voorstel aan u: ik ben een man van stijl en smaak.
U hebt het wel herkend, vermoed ik. Het staat op 37, komt dus pas op oudejaarsdag voorbij, maar dit is mijn versie over de moordenaar van Bethlehem.

Dit paleis hier en de tempel daar zijn naar mijn ontwerp gemaakt.
Ik heb de stad op de kaart gezet met citadel en al,
de economie gestimuleerd en getrokken uit een diep dal.
Ook al had u vast u wel eens gehoord van mijn bestaan:
het is aangenaam, om nu kennis te hebben gemaakt.

Ik was kind aan huis aan het Egyptisch hof en bevriend met Cleopatra;
en in Rome getuige van de moord op haar vriend Julius Caesar.
Maar toen zij daarna voor Antonius koos, gokte ik op zijn rivaal
en vond haar later levenloos tezamen met haar prins-gemaal.
Ook al had u vast u wel eens gehoord van mijn bestaan:
het is aangenaam, om nu kennis te hebben gemaakt.

Uit handen van keizer Augustus kreeg ik de kroon aangereikt;
en consolideerde met romeinse hulp de macht over het rijk;
veroverde daarna Jeruzalem en roeide het Sanhedrin uit,
executeerde de officieren en nam hun vrouwen mee als buit.
Ook al had u vast u wel eens gehoord van mijn bestaan:
het is aangenaam, om nu kennis te hebben gemaakt.

Ik liet mijn zonen wurgen, zelfs mijn eigen vrouw,
omdat er tenslotte niemand is, die je nog vertrouwt.
En voor elke dictator en tiran, ja voor elke verdorven geest,
ben ik zo door de eeuwen heen een inspiratiebron geweest.
Ook al had u vast u wel eens gehoord van mijn bestaan:
het is aangenaam, om nu kennis te hebben gemaakt.

Maar toen ik begreep dat ik door de magiërs misleid was, werd ik verschrikkelijk kwaad, en afgaande op het tijdstip dat ik van de magiërs had gehoord, gaf ik opdracht om in Bethlehem en de wijde omgeving alle jongetjes van twee jaar en jonger om te brengen.
Historici betwijfelen of dit juist is, en wel waar gebeurd, of dat Mattheus hier Herodes wil doen lijken op de farao en zo de pasgeboren Jezus op een tweede Mozes. Laten we dit zeggen: gezien wat de man allemaal op z’n kerfstok had, was hij er zeker toe in staat. En wat ook waar is: het verdriet van Rachel is van alle tijden.

‘Hij poogt de Onnoozle te vernielen
door ’t moorden van onnoozle zielen,
en wekt een stad- en landgeschrei
in Bethlehem en op den akker
en maakt de geest van Rachel wakker,
die waren gaat door Beemd en wei.’
(Liedboek, Gez. 154:2)

Maar je hoort het terug in de Top 2000; op nr. 264. In het num-mer Zombie van the Cranberries.

Het hart van een andere moeder neemt de zaak over
Als het geweld zo’n stilte veroorzaakt,
moeten we verkeerd zitten
Het is hetzelfde item sinds 1916;
In je hoofd, in je hoofd vechten ze nog steeds
met hun tanks en hun bommen
En hun bommen en hun geweren.
In je hoofd sterven ze, In je hoofd, in je hoofd,
Zombie, Wat gaat er in je hoofd om, in je hoofd, Zombie

Anothers mother’s breaking, heart is taking over.
When the violence caused silence, we must be mistaken.
It’s the same old theme since 1916,
in your head, in your head, they’re still fighting
With their tanks and their bombs en’ their guns,
In your head, in your head, they’re dying.
In your head, in your head, zombie, zombie, zombie
What’s in your head, in your head, zombie, zombie, zombie

Er is verdiet, te groot voor woorden, er is verdriet, te diep voor….. En daarom is er een recht, zo zegt de bijbel, om niet ge-troost te worden; heeft een mens het recht op troost te weigeren. Mijn ziel weigert zich te laten troosten, zegt de dichter van psalm 77. En als aartsvader Jakob het nieuws over de dood van zijn zoon Jozef hoort, dan scheurt zijn kleren, doet een rouw-kleed om en rouwt over zijn zoon, dagenlang. En ook al doen zijn zonen en dochters nog zo hun best om hem te troosten, Ja-cob weigert zich te laten troosten en hij zegt: Neen, rouw dra-gend zal ik tot mijn zoon in het dodenrijk neerdalen. En zijn vader beweende hem..
En ook dit verdriet van een vader om een zoon staat in de top 2000. Op nr. 73

Would you know my name
If I saw you in heaven?
Would it be the same
If I saw you in heaven?
I must be strong
And carry on,
‘Cause I know I don’t belong
Here in heaven.

Would you hold my hand
If I saw you in heaven?
Would you help me stand
If I saw you in heaven?

I’ll find my way
Through night and day,
‘Cause I know I just can’t stay
Here in heaven.

Time can bring you down,
Time can bend your knees.
Time can break your heart,
Have you begging please, begging please.

Beyond the door,
There’s peace I’m sure,
And I know there’ll be no more
Tears in heaven

Would you know my name
If I saw you in heaven?
Would it be the same
If I saw you in heaven?

I must be strong
And carry on,
‘Cause I know I don’t belong
Here in heaven

Maar is dat het laatste wat we kunnen zeggen tegen het kwaad? Dat we hopen elkaar weer te zullen zien?
Ik merk meer en meer dat mensen bang worden, schuw, ook al is er geen reden voor. Alsof mensen bang zijn om zelf door het kwaad getroffen te worden. Sony, bijvoorbeeld, die een film te-rugtrekt uit angst voor aanslagen van het Noord-Koreaanse regime.
Maar als dat zo is, dan heeft het kwaad gewonnen, dan heeft Herodes zijn doel bereikt, dan kan Breivik tevreden zijn, dan kan IS de champagne opentrekken en Kim Jong Un op zijn lauweren rusten. „We hebben jullie nodig”, zei de Noorse premier Jens Stoltenberg.

Waar je ook woont, welke God je ook aanbidt, ieder van ons kan verantwoordelijkheid nemen en onze vrijheid bewaken. Samen zijn wij een onbreekbare ketting van zorg, democratie en veiligheid. Die beschermt ons tegen geweld.

Maar als het waar is, wat Mattheus schrijft, en als het waar is, zoals ooit een ouderling uit Oudehorne mij voorhield, als het waar is wat Robbie Williams zingt, dan zijn we niet alleen. Maar zijn er engelen, die ons bescherming bieden, liefde en genegenheid. Of je nu goed of slecht bent, of je nu hoog of laag staat, waar het je ook heenbrengt; ik weet dat het leven me niet zal breken. Als ik begin te roepen, zal ze me niet in de steek laten.

I’m loving angels instead.
And through it all she offers me protection,
A lot love and affection, whether I’m right or wrong.
And down the waterfall wherever it may take me,
I know that life won’t break me.
When I come to call, she won’t forsake me.
I’m loving angels instead.

When I’m feeling weak and my pain walks down a one way street.
I look above and I know I’ll always be blessed with love.
And as the feeling grows
she breathes flesh to my bones
And when love is dead,
I’m loving angels instead.

En daarom ook al ligt er een strijd in het verschiet en zijn veel slagen verloren, droom niet dat het voorbij is, Wanneer de wereld binnenkomt, om een muur te bouwen tussen ons in, weet dan dat ze niet zullen winnen.

There is freedom within, there is freedom without
Try to catch the deluge in a paper cup
There’s a battle ahead, many battles are lost
But you’ll never see the end of the road
While you’re traveling with me

Chorus:Hey now, hey now
Don’t dream it’s over
Hey now, hey now
When the world comes in
They come, they come
To build a wall between us
We know they won’t win. .