1ste schriftlezing: Jesaja 7:10-17
2de schriftlezing: Romeinen 1:1-7
3de schriftlezing; Lucas 1:26-35

OVERDENKING:

Ik heb gekeken hoe vaak het woordje ‘seks’ in de titel van een liedje uit de top 2000 voorkomt: vier keer; ter vergelijking: het woord ‘ faith’ drie keer, het woord ‘god’ drie keer ; de naam ‘jesus’ twee keer , het woord ‘hoop’ maar één keer ; maar als we in de richting van het hart gaan, gaat de score snel omhoog. Maar liefst 26 keer en weet u welk woord het hoogst scoort?
Mijn computer zegt dat er teveel resultaten zijn om weer te geven;
dat is het woord ‘love’, maar liefst 110 keer en als je daar ook nog eens ‘lovin’ intikt, komen er nog eens 10 resultaten bij en als je dan ook nog eens de Nederlandse titels er bijtelt, kom je zelfs op 123 titels.
Maar zelf was ik meer geïnteresseerd

hoe vaak het woordje ‘dream’ in titels in de top 2000 voorkomt; 13 keer . Plus nog drie keer in het Nederlands: droomland van Paul de Leeuw, wat is dromen en natuurlijk: dromen zijn bedrog van Marco Borsato. En hij eindigt:

De meeste dromen zijn bedrog
maar als ik wakker wordt naast jou
dan droom ik nog.
Ik voel je adem en zie je gezicht
je bent een droom die naast me ligt.
Je kijkt me aan en rekt je uit
een keer in de zoveel tijd komen dromen uit!

Eén keer in de zoveel tijd komen dromen uit, ik vind dat dat slim geformuleerd,
want wie wil er niet dat zijn dromen uitkomen. Is er iemand die Marco Borsato dat kan nazeggen? Die zegt: ja, mijn droom is uitgekomen?
Welke droom was dat?
En zijn er mensen, die zeggen: ik hoop dat mijn droom uit zal komen?
Mag ik vragen: waar droomt u van?
Ik zie een hele grote groep zwijgen; misschien hebt u wel dromen gehad, maar hebt u net zoals ik na zoveel jaren in dit leven het testament op van uw jeugd:

Niet dat ik geld of goed heb weg te geven
Voor slimme jongen heb ik nooit gedeugd
Maar ik heb nog wel wat mooie idealen
Goed van snit hoewel ze uit de mode zijn
Wie ze hebben wil die mag ze komen halen
Vooral jonge mensen vinden ze nog fijn

Aan mijn broertje, dat zo graag wil gaan studeren
Laat ik met plezier ’t adres na van mijn kroeg
Waar ik teveel dronk om een vrouw te imponeren
En daarna de klappen kreeg waarom ik vroeg

Voor mijn neefje zijn mijn onvervulde wensen
Wel wat kinderlijk maar ach ze zijn zo diep
Ik behoorde immer tot die groep van mensen
Voor wie ’t geluk toch altijd harder liep

Aan mijn vrienden laat ik gaarne het vermogen
Om verliefd te worden op een meisjeslach
Zelf ben ik helaas een keer teveel bedrogen
Maar wie het eens proberen wil die mag

Mijn vriendinnetje ik laat jou alle nachten
Dat ik tranen om jouw ontrouw heb gestort
Maar onthoud dit wel, ik zal geduldig wachten
Tot ik lach, omdat jij ook belazerd wordt

En de leraar die mij altijd placht te dreigen
Jongen jij komt nog op het verkeerde pad
Kan tevreden zijn en hoeft niets meer te krijgen
Dat wil zeggen hij heeft toch gelijk gehad

Verder niets er zijn alleen nog een paar dingen
Die ik houd omdat geen mens er iets aan heeft
Dat zijn mijn goede jeugdherinneringen
Die neem je mee zolang je verder leeft.

Eén keer in de zoveel tijd, zingt Marco Borsato, komen dromen uit. Waarmee hij met zoveel woorden toegeeft dat dromen vaker niet dan wel uitkomen. En klopt het dat de dromen, die niet uitkomen, voor de grootste teleurstelling zorgen? Verloren dromen? Misleidende dromen?

In 1980 schreef Bruce Springsteen al een profetisch lied:

I got a job working construction for the Johnstown Company
But lately there ain’t been much work on account of the economy
Now all them things that seemed so important
Well mister they vanished right into the air
Now I just act like I don’t rememberMary acts like she don’t care

En dan vertelt hij, zingt hij niet alleen hoe hij door het verlies van zijn baan zijn gevoel van eigenwaarde heeft verloren, maar ook hoe zijn huwelijk daardoor op de klippen is geraakt.
Maar de meeste pijn, het meest zeer, doen dan de herinneringen van die onstuimige verliefdheid van het begin:

But I remember us riding in my brother’s car
Her body tan and wet down at the reservoir
At night on them banks I’d lie awake
And pull her close just to feel each breath she’d take
Now those memories come back to haunt me
They haunt me like a curse
Is a dream a lie if it don’t come true Or is it something worse

Die herinneringen, zingt Springsteen, achtervolgen hem als een vloek, waarna hij eindigt met de vraag, waarin alle frustratie zit vastgebald.
Is a dream a lie if it don’t come true. Or is it something worse.
Als een droom niet uitkomt, is het dan een leugen? Of nog iets heel ergers?

Maar het is geen willekeurige droom, waar Springsteen overzingt. Als je in Amerika opgegroeid bent, ben je nl. groot geworden met The American Dream, waarover ze in West Side Story nog optimistisch zongen:

I like to be in America!
O.K. by me in America!
Ev’rything free in America
For a small fee in America!

Die Amerikaanse droom , geboren in de tijd van de verlichting, meegenomen door immigranten uit Europa, was het ideaal van vrijheid en gelijkheid van alle mensen. Trots geproclameerd op de 4e juli van het jaar 1776:

We hold these truths to be self-evident,
that all men are created equal,
that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights,
that among these are Life, Liberty and the pursuit of Happiness.

De Amerikaanse droom, waarin een krantenjongen kan opklimmen tot multimiljonair. Die amerikaanse droom, waarin ieder die bereid is hard te werken, altijd de top kan bereiken: die droom, zingt Springsteen, is failliet. Want de rivier, waarin wij vroeger zwommen, liefhadden en eindeloos gelukkig waren,
die rivier is droog.

That sends me down to the river
Though I know the river is dry
That sends me down to the river tonight
Down to the river my baby and I
Oh down to the river we ride Ooh..

En die woede over dat bedrog, die frustratie na de ontgoocheling, die diepe wrok na de teleurstelling, heeft onlangs een verrassend nieuwe president opgeleverd. Een president, die aan die teleurstelling appeleerde, een president,
die de frustratie een richting gaf, die de woede, de haat succesvol kanaliseerde
richting mexicanen, latinos, vrouwen, homo’s, zwarten.
Er is ook een nederlandse droom : die hoor je terug in spreekwoorden als:
zuinigheid met vlijt bouwt huizen als kastelen. Sparen doet garen.
Maar wat die amerikaanse, nederlandse droom ook mag zijn, in feite zijn het mythes. Mythes, die je gouden bergen beloven: als je maar goed je best doet, als je maar hard genoeg werkt, als je maar zuinig genoeg en je geld niet over de balk gooit. Mythes belichaamd door mensen, die het zogenaamd gemaakt hebben. Oprah Winfrey, nou noem nog eens een paar namen.
Maar het zijn mythes, die je zand in de ogen strooien en je bedrogen laten uitkomen.
Dat is ook de reden waarom ik een hekel heb gekregen aan alle tamtam rond kerst; er wordt een mythe van gemaakt, er is een mythe om heen gefabriceerd. Van vrede. Maar nog meer van romantisch geluk ons voorgespiegeld in reclame, televisie, internet; noem de hele rataplan maar op. En die mythe luidt: als je maar op tijd de juiste spullen in huis hebt, op tijd de juiste tafel in het juiste restaurant hebt gereserveerd, als je op tijd de juiste mensen hebt uitgenodigd, dan, dan..

Zeg ‘nee’ als mensen je te eten vragen,
want in een andermans gelukkige gezin
daar is de kerstboom enkel te verdragen
met een uitslaande brand erin.

Wees niet zo bang voor Kerst .
Het zijn twee dagen.

In this proud land we grew up strong
we were wanted all along
I was taught to fight, taught to win
I never thought I could fail

no fight left or so it seems
I am a man whose dreams have all deserted
I’ve changed my face, I’ve changed my name
but no one wants you when you lose

Zingt Peter Gabriel

Ik ben een man, die door zijn dromen in de steek is gelaten.
Maar dan als een engel, die door het raam komt gevlogen, hoor je Kate Bush zingen:

don’t give up
‘cos you have friends
don’t give up
you’re not beaten yet
don’t give up
I know you can make it good

Zo’n stem zou je de mensen gunnen, die van hun waardigheid zijn be-roofd; zo’n stem de mensen, die alle geloof hebben verloren, zo’n stem de mensen, die zich uitgerangeerd voelen, omdat er geen werk is, geen toekomst, geen perspectief.

though I saw it all around
never thought I could be affected
thought that we’d be the last to go
it is so strange the way things turn

drove the night toward my home
the place that I was born, on the lakeside
as daylight broke, I saw the earth
the trees had burned down to the ground

don’t give up
you still have us
don’t give up
we don’t need much of anything
don’t give up
‘cause somewhere there’s a place
where we belong
rest your head
you worry too much
it’s going to be alright
when times get rough
you can fall back on us
don’t give up
please don’t give up
got to walk out of here
I can’t take anymore
going to stand on that bridge
keep my eyes down below
whatever may come
and whatever may go
that river’s flowing
that river’s flowing

Dit lied had ook van Jozef en Maria kunnen zijn. Dit lied had ook Maria kunnen zingen, als Jozef ontdekt dat zijn ondertrouwde vrouw zwanger, als het stel daarna moet vluchten uit zijn land voor de wraak van Herodes.
Want in Maria is een andere droom gezaaid; geen illusie, maar een belofte, geen ‘american dream’, maar een visioen. Geen mythe, maar een profetie; geen zoethouder, maar hoop op een keerpunt. Een kentering, een …
I have a dream. En dan bedoel ik niet het zoetsappige deuntje van Abba, en dan bedoel ik niet de ‘american dream’, maar het visioen van een zwarte predikant.

I have a dream that one day this nation will rise up and live out the true mean-ing of its creed: “We hold these truths to be self-evident: that all men are created equal.” I have a dream that one day on the red hills of Georgia the sons of former slaves and the sons of former slave owners will be able to sit down together at a table of brotherhood. I have a dream that one day even the state of Mississippi, a state, sweltering with the heat of injustice and sweltering with the heat of oppression, will be transformed into an oasis of freedom and justice. I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the color of their skin but by the content of their character. I have a dream today.

Early morning, April four
Shot rings out in the Memphis sky
Free at last, they took your life
They could not take your pride

In the name of love
What more in the name of love
In the name of love
What more in the name of love

In the name of love
What more in the name of love
In the name of love
What more in the name of love

Zet Martin Luther King eens tegenover Donald Trump, vergelijk The Lau eens met het minder, minder, minder van Geert Wilders;

Rood, zwart, wit, geel, jong, oud, man of vrouw
In het donker kan ik jou niet zien,
maar deze is van ons aan jou.

En ik hef het glas op jouw gezondheid,
want jij staat niet alleen

Iedereen is van de wereld
en de wereld is van iedereen
van iedereen

Omdat God zo veel van ons houdt,
zal hij het hemelse licht naar ons sturen.
Dat licht zal schijnen op iedereen
in het donker,
in de schaduw van de dood.

Vergelijk de lofzang van Maria, van Zachariaeens met de speeches van Poetin, Assad, Erdogan, Netanjahu. Ze hoeven er niet op te rekenen ooit maar enige Nobelprijs te krijgen.

There must be some kind a way outta here
said the joker to the thief
There’s too much confusion
I can’t get no relief

Business men they drink my wine
plowmen dig my earth
None will level on the vine
nobody of it is worth Hey!

Inderdaad: hij wel. Bob Dylan. De nobelprijs voor literatuur. Onder ander vanwege dit nummer gebaseerd op een profetie van Jesjaja.
De hitlijsten in gezongen door Jimi Hendrix en later door U2.
All along the watchtower princes kept the view
Profetische kritiek, noemen we dat. Maar nooit met de bedoeling om af te schrijven en te veroordelen, maar om te waarschuwen en te motiveren: om af te zweren en af te leren en omgekeerd je te laten inspireren door een profetisch visioen, een visionaire droom. En het kenmerk van zo’n droom is dat er geen ongenoegen, wrok of smeulende woede worden aangeboord, maar aan vrede wordt herinnerd.
Het kenmerk van zo’n droom is dat er geen wraak wordt gezworen, maar aan verzoening en vergeving wordt geappelleerd.
Het kenmerk van zo’n droom is dat er geen wantrouwen wordt gezaaid, maar hoop wordt gewekt, het kenmerk van zo’n droom is dat er geen haat wordt gepredikt, maar liefde wordt verkondigd.

Want wat zijn de eerste woorden, waarmee de engel in de kerstnacht de herders begroet? Weest niet bevreesd, want zie, ik verkondig u grote blijdschap, die heel het volk zal ten deel vallen.

Wês net bang, want ik haw goed nijs foar jimme;
grutte blydskip stiet it hiele folk te wachtsjen.
Lang wie it kâld en tsjuster, mar aanst komt de dei,
Fynt it ljocht syn wei, yn in nije dei.

Ja, ook dat is een droom, een visioen van eigen friese bodem.

En ik zal het heel eerlijk tegen u zeggen: ik heb het zachtjes voor me uit gezongen: dit jaar in Brazilie; in Rio in de sloppen wijken, in de favela’s. We waren ongewapend en liepen zo achter elkaar langs de wachtposten van de drugsbende naar het hart van de favela. En toen we die zaterdagavond terugliepen, naar het metrostation, toen zag ik links van mij een toonbank met daarop plastic zakken gevuld met wit poeder. En even verderop onder het schijnsel van een lantaarnpaal een openluchtkerkdienst. En door mijn hoofd schoten de regels van Paul Simon:

Hello darkness, my old friend,
I’ve come to talk with you again,
Because a vision softly creeping,
Left its seeds while I was sleeping,
And the vision that was planted in my brain
Still remains Within the sound of silence

Ik had een heel merkwaardige droom:

In restless dreams I walked alone
Narrow streets of cobblestone,
‘Neath the halo of a street lamp,
I turned my collar to the cold and damp
When my eyes were stabbed by the flash of a neon light
That split the night
And touched the sound of silence

En in een flits zag ik de hemel opengaan:

And in the naked light I saw
Ten thousand people, maybe more
People talking without speaking,
People hearing without listening,
People writing songs that voices never share
And no one dared Disturb the sound of silence

En hoorde Ik God boven aan de ladder zeggen:

“Fools” said I,
“You do not know, silence like a cancer grows
Hear my words that I might teach you,
Take my arms that I might reach you”
But my words like silent raindrops fell,
And echoed In the wells of silence

Maar wat ik ook riep:

And the people bowed and prayed
To the neon god they made
And the sign flashed out its warning,
In the words that it was forming
And the signs said,
“The words of the prophets are written on the subway walls
And tenement halls
And whisper’d in the sounds of silence

Zulke profetische songs, lieve mensen, hebben we nodig en daarom hoop ik dat ze nog heel vaak worden gedraaid en in de top 2000 blijven. Om ons te waarschuwen tegen dromen, die bedrog zijn. Zulke zangers hebben we nodig om ons de goede richting te wijzen. Zulke dichters hebben we nodig om waakzaam en alert te blijven. Zulke mensen hebben we nodig, om ons aan God te herinneren en Zijn droom, waarin alle vijandschap zal zijn opgeheven, alle grenzen zullen zijn geslecht en alle dodelijke wapens zullen vernietigd. En er niemand meer zich op oneerlijke manier zal verrijken en niemand meer te kort zal komen, niemand gedwongen zal zijn om zichzelf te verkopen en niemand meer bang hoeft te zijn voor loslopende mannen. Waarin er niemand meer hoeft te vluchten en niemand meer in tenten hoeft te slapen. Amen.